Met het voortdurend groeiend aantal stadsinwoners wordt de openbare ruimte steeds beperkter. Een stad met minder plaats om samen dingen te doen, is dat wel de stad waarin we morgen met z’n allen willen leven?

1 juni 2013, in twee Gentse straten verschijnen groene matten en enkele banken op de rijbaan enkele. Het is de start van een experiment dat zich in 2016 uitbreidt tot wel twintig straten verspreid over heel Gent. Ook in andere Vlaamse en internatio­nale steden kent het concept meeren meer bijval.

CONCRETE ERVARINGEN OPDOEN

De vzw Lab van Troje vindt alvast dat de ruimte tussen de rijen huizen nuttiger kan worden ingevuld. Hun doelstelling is dan ook burgers, bedrij­ven, overheden en organisaties te verenigen en door experimenten in de straat ervaring op te doen. Ze willen tonen dat structurele veranderingen mogelijk zijn. Het creatief laborato­rium wil zo oplossingen aanreiken om versneld tot een duurzame, leefbare en klimaatneutrale stadsomgeving te komen. Met die concrete projecten zorgt het Lab niet louter voor een eindproduct. Ze tonen lokale over­heden hoe zij samen met de verschil­lende partners een gedragen project kunnen uitbouwen.

VAN DROOMSTRAAT NAAR LEEFSTRAAT VOOR EN DOOR DE BUREN

Hoe vaak hoor je niet: “Ik zeg mijn buur dagelijks een goedendag, maar eigenlijk weet ik niet veel over hem of haar”? Wel, daar wil het Lab iets aan doen. Niet rechtstreeks, maar door van de straat een ontmoetingsruimte te maken. En die ruimte mogen de buurtbewoners zelf vormgeven.

De wensen van straatbewoners zijn vaak dezelfde. Toch kan iedereen bouwstenen uit ‘het labo’ nemen en zelf kiezen hoe ze de straat willen inrichten. Telkens vertrekt het Lab vanuit de wensen en noden van de bewoners. Na een ‘melkronde’, waar een voortrekker uit de buurt van deur tot deur gaat bij alle inwoners van de straat, volgen er gesprek­ken tussen initiatiefnemers uit de straten en de stadsdiensten zoals het Mobiliteitsbedrijf, politie, brandweer, afvalbeheerder Ivago … Ook de ‘wijkregisseur’ is aanwezig en legt de link met de lokale werking.

Na dit overleg gaan de voortrekkers terug naar hun straat en zitten alle buurtbewoners rond de tafel om de inrichting van hun ideale straat zelf uit te tekenen. Met die plannen trek­ken de vrijwilligers van het Lab naar de verschillende stadsdiensten om afspraken te maken over de tijdelijke inrichting van de straat, afvalop-haling, veiligheid, netheid ... Daar-naast spreken ze hun breed netwerk van contacten aan om bijvoorbeeld elektrische fietsen aan te bieden voor wie het pendelen met de fiets wil uitproberen.

STEUN VAN DE STAD

De eerste drie succesvolle edities verliepen zonder structurele finan­ciering. Het Lab van Troje wou in de beginfase vooral dat de stad Gent hielp om het experiment te onder­steunen via een goede samenwerking. Voor de editie van 2016 kan het Lab wel rekenen op financiële steun van het Gentse stadsbestuur door middel van een convenant. Op die manier kan het Lab middelen inzetten om het experiment verder uit te bouwen en verschillende nieuwe pistes uittesten voor het stadsbestuur. Zo kunnen de ambtenaren ervaren hoe deze manier van cocreatie van nut kan zijn voor hun beleidsdomein.

De steun van het stadsbestuur toont aan dat er bij beleidsbeslissingen meer en meer gekeken wordt naar praktijk­ervaringen. Het experiment levert interessante inzichten in het functio­neren van afstandsparkeren, dubbel gebruik van supermarktparkings voor bewoners ’s avonds, afvalverzamel­punten aan het begin van de straat, gebruik van de openbare ruimte door buurtbewoners of scholen in de buurt … Maar een minstens even belangrijke doelstelling is inzicht krijgen in moge­lijke valkuilen en hoe die samen met de bewoners kunnen worden besproken en aangepakt.

INTERNATIONALE BIJVAL

Sinds vorig jaar is de leefstraat ook een soort exportproduct geworden. Zo lanceerde Rotterdam de ‘droom­straat’, naar Gents model. Antwerpen werkt dan weer naarstig aan de ‘toekomststraat’. Kortom, de straat van morgen bedenk je niet geïsoleerd aan een tekentafel maar wel samen op straat, voor ieders deur.

Auteur: Jan Janssens