Wat?

Het basisinkomen (BI) is een inkomen dat boven de Europese armoedegrens ligt. Het BI wordt aan elke Europese burger verstrekt zonder dat hier voorwaarden aan verbonden zijn.  Het BI kan aangevuld worden met inkomen uit arbeid of kapitaal. Het basisinkomen vervangt sommige, maar zeker niet alle andere vormen van uitkeringen. Wie omwille van gezondheidsproblemen tijdelijk of permanent niet kan werken, kan zijn basisinkomen nog steeds aangevuld zien met een ziekte-of invaliditeitsuitkering.

Waarom?

Jong Groen wil de strijd tegen armoede aangaan. De EU bezit voldoende rijkdom om elke burger te voorzien van een degelijke levensstandaard en heeft volgens de Internationale Conventie voor Economische, Sociale en Culterele Rechten^[1] ook de plicht om dit te doen.

De euro werd gered, maar de Europeanen blijven achter. In dit klimaat winnen Eurosceptici aan populariteit. Met het BI kunnen we het vertrouwen van de burgers in de Europese Unie herstellen. In verschillende Europese lidstaten staat de sociale zekerheid onder druk, daarom is het belangrijk dat de Europese Unie voorziet in een eenvoudig complementair stelsel. Een Europees basisinkomen kan zorgen voor een eerlijke en efficiënte herverdeling en op die manier bijdragen  tot een hechter en socialer Europa.

Daarnaast is het basisinkomen ook een belangrijke stap in het Europees project, en dit op twee vlakken. Net zoals de Europese Unie kennen de Verenigde Staten een eengemaakte arbeidsmarkt, alleen staat die in de VS sterker door een federaal georganiseerde herverdeling. Burgers vertonen in de VS een grotere bereidheid om te verhuizen van de minder welvarende naar de meer welvarende staten (2.2% van de Amerikaanse bevolking versus 0.2% van de Europese bevolking). Verder worden slechtere economische prestaties van een bepaalde staat in de VS ook opgevangen door een toename van financiële transfers van de meer welvarende naar de minder welvarende staten. Het Europese basisinkomen kan zorgen voor een herverdeling op Europees niveau terwijl het geenszins de instellingen van de nationale welvaartsstaten vervangt en dus ook hun nationale soevereiniteit respecteert.

Vertaald op nationaal niveau worden de positieve effecten van het basisinkomen meteen duidelijk:

• De welvaartsstaat riep vele soorten uitkeringen in het leven om armoede uit te bannen of om mensen van een inkomen te voorzien tijdens periodes waarin ze niet aan de slag kunnen. Eén en ander leidde tot complexe, niet altijd rechtvaardige regelgeving waarvan de ene maatregel de andere soms tegenwerkt. Daarbij moeten we vaststellen dat armoede niet altijd met goed resultaat wordt bestreden.
• Tegenover het kluwen aan uitkeringen, die vaak stigmatiserend werken en vertrekken vanuit een paternalistische logica, heeft het BI een emanciperend effect. Het huidige leefloon, dat vanuit OCMW´s wordt versterkt, ligt onder de Europese armoedegrens en is zo de naam “leefloon” onwaardig. Het basisinkomen maakt komaf met de onzekerheid waar kansarmen zich nu steevast in bevinden. Het maakt van economisch overleven een basisrecht in plaats van een privilege. Het basisinkomen creëert gelijke kansen en vrijheid.
• Voor heel wat Belgen is het  is het verschil tussen een job met een minimumloon en een uitkering zo klein^[2] dat de financiële meerwaarde om werk te zoeken ontbreekt. Het algemeen basisinkomen verhelpt hieraan, aangezien elk loon niet in plaats van, maar bovenop dit basisinkomen verkregen wordt.
• Met een basisinkomen hebben vrijwilligers, mantelzorgers, … een financiële basis om voor vrienden, familie, de buurt een engagement op te nemen. Niet onbelangrijk in een vergrijzende samenleving.
• Meer dan het huidige tijdskrediet, laat het basisinkomen ook een beter evenwicht toe tussen werk en gezin.
• Bovendien blijkt de zekerheid die het BI biedt vaak net dat duwtje in de rug te zijn die mensen nodig hebben om als zelfstandige aan de slag te gaan. Het basisinkomen zal met andere woorden de kleine en middelgrote ondernemingen stimuleren, het type ondernemingen dat door iedereen erkend wordt als belangrijke centra voor economische groei, innovatie en duurzame werkgelegenheid.
• Verder stimuleert het basisinkomen jongeren om langer te studeren.

Wie gaat dat betalen?

Er zijn verschillende manieren om het basisinkomen te financieren, maar vooral, het geld is er al!

Vandaag kost jeugdwerkloosheid (dus alleen nog maar de jongeren!) de EU 153 miljard euro[3].
Het basisinkomen brengt ook besparingen met zich mee op het niveau van de lidstaten. De maatregel zorgt voor een administratieve vereenvoudiging doordat leeflonen op lokaal niveau overbodig worden, werkloosheidsuitkeringen op federaal niveau door het basisinkomen vervangen worden,…. De bijdragen van de werkgever aan de sociale zekerheid zullen gedeeltelijk bijdragen aan het basisinkomen.

Wie bovendien verder kijkt dan enkel het BBP en ook de maatschappelijke kosten van het neoliberale economische model in rekening brengt, moet vaststellen dat met de groeiende ongelijkheid en het tanende welzijnsgevoel, het basisinkomen voor concrete besparingen kan zorgen. Zo stelt bijvoorbeeld gezondheidsecononoom Lieven Annemans dat "als we in België de gezondheidskloof tussen arm en rijk dichten, we 20 procent van alle kosten kunnen vermijden. Ons bruto nationaal product zou dan 1,4 procent hoger liggen."^[4] Gelijkaardig kan het basisinkomen ook de kosten verbonden met kinder- en ouderenopvang, burn-outs,... doen dalen. Het basisinkomen zorgt met andere woorden voor een hogere maatschappelijke winst.

Waar staan we precies voor/Tussenstappen/…?

Jong Groen ijvert voor een voldoende hoog basisinkomen dat een menswaardig leven voor iedereen mogelijk maakt en dat dus varieert per Europees land. Jong Groen ijvert niet voor een algemeen, maar laag bedrag (zoals bijvoorbeeld een Europees dividend van ongeveer €200) dat voor de sterke schouders een leuk extraatje is en voor de armen geen zoden aan de dijk brengt.

Wanneer de Europese Commissie een onderzoek instelt om tot een concrete, solidaire invulling van het basisinkomen te komen wordt in deze legislatuur een eerste stap gezet. Bijkomend onderzoek moet een werkbaar model ontwikkelen dat fiscaal en economisch haalbaar, sociaal rechtvaardig en effectief is. Het is tijd om het Basisinkomen hoog op de politieke agenda te plaatsen.

[1]  “alle burgers hebben recht op een adequeate levensstandaard

^[2]  Dit is de zogenaamde werkloosheidsval. Volgens cijfers van 2006 bedraagt het verschil in inkomen slechts 5 procent. http://www.standaard.be/cnt/g56nh0og

[3] Kosten voor de sociale zekerheid en verloren productiekosten, uit: http://www.theguardian.com/society/2012/oct/22/europe-lost-generation-costs-study

^[4]  "Verkwisting in de gezondheidszorg gaat ten koste van de patiënt" Lieven Annemans (UGent) in DeMorgen 19/02/2014